Kadernota: hogere kosten en minder inkomsten vragen om ingrijpen

Het Rijk fors gaat bezuinigen op het Gemeentefonds. Dat gaat alle gemeenten, en dus ook Harderwijk, fors raken. De meicirculaire laat zien dat het financieel perspectief voor de gemeente al eerder vraagt om ingrijpende keuzes op het gebied van inkomsten en uitgaven. Die keuzes zijn verwerkt in de deze week door het college vastgestelde Kadernota. ‘Iedereen zal hier de komende jaren de impact van voelen. Inwoners, ondernemers, maatschappelijke organisaties en de gemeente zelf. We kunnen echter niet onze kop in het zand steken. Besturen betekent ook vooruitkijken; we moeten voorbereid zijn’, reageert wethouder Financiën Wilco Mazier.

‘De gemeente Harderwijk heeft de afgelopen jaren zogenaamde “vette” jaren gehad. Dat is tot uiting gekomen in een florerende stad en dorp met een hoog voorzieningenniveau en relatief lage lasten. Zelfs in de afgelopen jaren, waarin ook de gemeente met enorme kostenstijgingen werd geconfronteerd. Die oplopende kosten kon de gemeente tot nu toe opvangen, maar daar zit een grens aan’, vervolgt hij. 

Er wordt door de gemeenten, o.a. via de Nederlandse Vereniging van Gemeenten (VNG), nog stevig gesproken met de landelijke politiek over de enorme bezuinigingen op het Gemeentefonds. Het college van B&W wil en kan echter niet afwachten en hopen dat het mee zal vallen. Wethouder Mazier: ‘We houden rekening met het scenario dat het Rijk miljoenen euro’s minder naar het Gemeentefonds overmaakt dan in het verleden. Samen moeten we ervoor zorgen dat onze gemeente ook in de toekomst financieel gezond blijft en we blijven werken aan de maatschappelijke opgaven.’

Twee keer per jaar informeert het Rijk gemeenten over de omvang en verdeling van de bedragen die zij beschikbaar stelt. Dat gebeurt in mei en september en daarom noemen ze die berichten de ‘meicirculaire’ en de ‘septembercirculaire’. De circulaires gaan ook in op andere financiële onderwerpen die voor de gemeenten van belang zijn.

De meicirculaire van dit jaar laat een extra negatief resultaat voor Harderwijk zien van in totaal bijna 9 miljoen, waarvan ruim 3,5 in 2025 en in de jaren 2026-2028 loopt dit door met een structureel jaarlijks bedrag van 1,5 - 2 miljoen. ‘Aanvankelijk ging iedereen - vanwege de aangekondigde bezuinigingen op het Gemeentefonds - uit van een financieel “ravijnjaar” in 2026, maar door een negatief uitvallende meicirculaire is dit vervroegd naar 2025’, legt de wethouder uit. Dit betekent dat al in 2025 een aantal maatregelen volgen, die helaas met name voelbaar zullen zijn in de lastenverzwaring voor inwoners. Het gaat hierbij o.a. om een verhoging van de woonlasten (OZB, afval en riolering) en enkele boekhoudkundige maatregelen. Hoewel het college beseft dat dit geen fijne boodschap is voor de inwoners van Harderwijk en Hierden, zijn de gemeentelijke belastingen in Harderwijk relatief laag. De lastendruk blijft daarmee op een gemiddeld en naar verwachting acceptabel niveau.

In de Kadernota zijn actuele ontwikkelingen en nieuwe beleidsvoorstellen vertaald. Echter zijn hierin nog niet alle ombuigingen ingeboekt. De ombuigingen voor de jaren 2025-2028 zijn immers onder voorbehoud van de ontwikkelingen. Voor 2025 zijn de ombuigingen al wel ingeboekt, maar de voorstellen voor 2026 nog niet allemaal. Deze heeft het college wel voorbereid en achter de hand, om op diverse scenario’s te kunnen inspelen als het nodig blijkt.

Wanneer er dit najaar of volgend voorjaar geen verbetering in zicht is, zal het college vanaf 2026 in fases ook andere maatregelen moeten nemen. Of zelfs extra maatregelen als de septembercirculaire onverhoopt een nog slechter perspectief biedt. Het college benadrukt dat gezond verstand en de menselijke maat daarin leidend zullen zijn. Ze deelt de maatregelen grofweg in 3 categorieën in:

• De ambities voor Harderwijk en Hierden;
• Basisprincipes als uitgangspunt;
• De impact op de diverse doelgroepen.

Wethouder Mazier begrijpt dat deze boodschap niet prettig is, maar waakt tegelijkertijd voor te veel pessimisme: ‘Dat de gemeente nu een financieel lastiger tijd in gaat, is een gegeven. Het college ziet het echter wel met gepast optimisme tegemoet: er is immers een stevig fundament om op terug te vallen. Er wordt gekeken naar de gemeentelijke ambities en wensen, maar belangrijke opgaven op het gebied van woningbouw, duurzaamheid, sociaal domein en mobiliteit blijven staan. Wel bekijken we of het tempo waarin bepaalde ambities moeten worden gerealiseerd, kan worden aangepast.’